Wie herkent het niet dat je zoekend in het leven staat. Soms zijn de vragen klein: je weet niet wat je voor een sollicitatiegesprek aan moet trekken; je weet niet wat je in een situatie moet zeggen; je weet niet in welke kleur je een muur wil schilderen. Soms zijn de vragen groot: je weet niet wat je talent is; je weet niet of je moet gaan voor een relatie of afscheid moet nemen; je weet niet wat je met steeds terugkerende emoties aan moet. Het zijn vragen die ik zelf ken en waarmee ik door schade en schande om heb leren gaan. Je wilt geluk, maar je kunt dit niet afdwingen.
Waar je ook staat in het leven. Degene die het juiste antwoord op jouw vragen kan geven ben jezelf. Niemand anders. Maar soms ben je de weg kwijt, sta je als aan de grond genageld of ben je juist als een kip zonder kop aan het rennen. Stress, steeds terugkerende emoties, herinneringen of angst voor de toekomst zijn je even te veel. Je hebt dan behoefte aan een antwoord. Maar weet niet waar je het vandaan moet halen.
Al die vragen zijn een begin van een zoektocht. Je weet niet het antwoord, maar je gaat op weg. Op weg om jezelf te ontdekken. Maar je hebt geen enkel houvast en geen enkele zekerheid. Een moedige weg zonder te weten waar. Ik denk aan zo’n zoektocht altijd aan het advies van zenmeester Dizang aan zijn leerling en latere meester Fayan:
Fayan stond op het punt om voor een pelgrimstocht te vertrekken.
Dizang zei, “Waar ga je naar toe?”
Fayan zei, “Op pad voor een pelgrimstocht.”
Dizang zei, “Wat is het doel van de pelgrimstocht?”
Fayan zei: “Ik weet het niet.”
Dizang zei, “Niet-weten is het intiemste.”
Toch kunnen we de tocht aan. Ik gebruik daarbij altijd deze metafoor: Als je op vakantie gaat naar een ver land, dan koop je een kaart en een gids om je zo te kunnen oriënteren en om keuzes te kunnen maken over waar je naar toe wilt en hoe je daar moet komen. Mindfulness is een soort van op vakantie gaan bij jezelf. Je kunt alleen geen kaart en gids van jezelf kopen. Als iemand beweert zo’n kaart en gids te hebben, dan zou ik hem niet vertrouwen. Jij ben de enige die jezelf kunt ontdekken. Hoe? Denk aan de ontdekkingsreizigers. Ze gingen op pad, trotseerde gevaren, maar waren vooral nieuwsgierig en keken met aandacht naar alles wat ze tegen kwamen. Dat is wat je kunt doen: wees nieuwsgierig, toon durf, probeer steeds weer opnieuw en heb aandacht voor alles dat je ervaart. Zo leer je jezelf kennen.
Daarvoor is het nodig de blik naar binnen te richten en te luisteren naar de vragen die voor jou wezenlijk zijn. Zonder het zelf te weten ben jij je eigen deskundige. Je bent je eigen leermeester. Dat betekent dat je in staat bent vanuit je eigen ervaring te leren en vanuit je innerlijke wijsheid je levenspad te vinden. Daarvoor is het nodig om te luisteren naar je eigen ervaringen en te leren van de feedback die jezelf genereert.
Meditatie (mindfulness, zen en breintraining) is die weg naar binnen. De weg naar alle antwoorden. De weg naar intiem zijn met jezelf en met de hele werkelijkheid. Je leert je ontspannen en je leert je blik naar binnen te richten. Door te luisteren naar je eigen signalen leer je beter te functioneren en neemt je welzijn toe. Je leert observeren wat er in je lichaam en geest gebeurt, zonder er onmiddellijk over te oordelen of naar te handelen, over te fantaseren of over te piekeren. Door deze open en aandachtige houding geef je jezelf de kans op een ongedwongen wijze afstand te doen van gedachtepatronen, gewoonten en ingesleten patronen.
